ΤΑ Ν Α Ρ Κ Ω Τ Ι Κ Α
«Δεν ξέρω αν, μαζί με άλλους περιθωριακούς, ο ναρκομανής είναι ο διαφωνών ενός κόσμου αντικειμενικά σκληρού. Δεν ξέρω αν είναι ο οχληρός μάρτυρας του λανθάνοντος μηδενισμού μας και της περίφημης κρίσης όλων των θεσμών, όλων των αξιών. Ξέρω μόνο ότι τα παιδιά μας περιμένουν από μας κάποια σιγουριά, ένα κώδικα συμπεριφοράς, πάνω στον οποίο να μπορούν να βασίσουν την ύπαρξή τους. Το έχω πει πολλές φορές: έχουμε εκμηδενίσει τις αξίες και τα συναισθήματα – την εξουσία, την αγάπη, την ηθική, την τιμή – και μείναμε μετέωροι πάνω από αυτό το κενό. Ένα κενό που μπορεί, όταν μπλέξεις με την “άσπρη” , να πάρει τη μορφή της αβύσσου»
Jean BOTHOREL, «Εσύ ο γιός μου», σ. 140.
Μια από τις φοβερότερες μάστιγες, που εμφανίστηκαν στην ιστορική πορεία της ανθρωπότητας, είναι τα «ναρκωτικά». Στις ημέρες μας όλοι οι λαοί του λεγόμενου πολιτισμένου κόσμου παρακολουθούν έντρομοι την ταχύτατη εξάπλωση της χρήσης των ναρκωτικών ιδιαίτερα μεταξύ των νέων ανθρώπων. Πρόκειται για ένα από τα πιο σημαντικά πανανθρώπινα κοινωνικά και πολιτισμικά φαινόμενα της εποχής μας, το οποίο περικλείει τεράστιους για τον άνθρωπο κινδύνους. Κυοφορεί τον αργό πνευματικό θάνατο και τον εκφυλισμό του νέου ανθρώπου.
Σε παγκόσμια κλίμακα η λέξη «ναρκωτικά» συνάπτεται άμεσα με την ανεργία, τον κοινωνικό αποκλεισμό, την εγκληματικότητα, τις ασθένειες, το Aids. Πρόκειται για ένα πρόβλημα που απασχολεί και ανησυχεί πλέον όλους, νέους, γονείς, αστυνομικούς, δικαστικούς, εκπαιδευτικούς, γιατρούς και πολιτικούς. Πρόκειται για ένα πρόβλημα πολυδιάστατο που εμφανίζεται παντού από τα μεγάλα αστικά κέντρα ως τα πιο μικρά χωριά του πλανήτη μας και απειλεί με αποσύνθεση τον κοινωνικό ιστό αλλά και αυτή τη δημοκρατία. Κάτω από αυτές τις συνθήκες η εξάρτηση από τα ναρκωτικά αποτελεί μια πρώτου μεγέθους απειλή για τις ελεύθερες κοινωνίες, μια απειλή όμως – ευτυχώς έστω και αργά έγινε αποδεκτό – δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί με δικαστικά και αστυνομικά μέτρα αλλά και χωρίς τη διεθνή συνεργασία. Η παγκοσμιοποίηση της αγοράς κάνει το πρόβλημα οξύτερο, αφού συνδέεται άμεσα με άλλες παράνομες ή ημι-παράνομες δραστηριότητες του οργανωμένου εγκλήματος αλλά και χωρών (εμπόριο όπλων, ξέπλυμα μαύρου χρήματος, κ.λ.π.)
Πολλά έχουν γραφτεί και συνεχίζουν να γράφονται σχετικά με συγκεκριμένες αιτίες που οδηγούν τη νεολαία μας στα ναρκωτικά. Οι νέοι γίνονται ευάλωτοι και φτάνουν στα ναρκωτικά από: «άμυνα στην κατάθλιψη», «κυνήγι του διαφορετικού», προτροπή της παρέας ή μίμηση (μόδα)», «περιέργεια – αναζήτηση νέων εμπειριών», «προδιάθεση και προβληματικό οικογενειακό περιβάλλον», «αίσθημα απόρριψης», «έλλειψη υψηλών ιδανικών», «έλλειψη αυτοπεποίθησης», «βαθιές τραυματικές εμπειρίες στην παιδική ηλικία ή ταραγμένη ζωή», «αδυναμία επικοινωνίας, μοναξιά», «μαγκιά ή επίδειξη τόλμης για κάτι το επικίνδυνο», «απογοήτευση, ανασφάλεια», «κοινωνική αδικία», «προδιάθεση από κληρονομικές καταβολές και περιβάλλον», κλπ, κλπ.
Δεν ολοκληρώνονται βέβαια εδώ ούτε και εξαντλούνται οι βιο-ψυχο-κοινωνικές αναφορές για το πώς και το γιατί ένας νέος περνάει με ευκολία ή δυσκολία το κατώφλι των ψυχοτρόπων ουσιών.
Ούτε επίσης πιστεύουμε και στις έτοιμες και συγκεκριμένες συνταγές που οδηγούν με βεβαιότητα σε μια συγκεκριμένη ή σε άλλη συμπεριφορά. Ο κάθε άνθρωπος έχει τη δική του μοναδική ψυχοσύνθεση, γιατί τα βιώματα που έχει από τη ζωή είναι και αυτά μοναδικά. Αυτό σημαίνει ότι και ο τρόπος με τον οποίο επεξεργάζεται και ΑΝΤΙΔΡΑ καθημερινά στα εξωτερικά και εσωτερικά ερεθίσματα ΕΙΝΑΙ ΜΟΝΑΔΙΚΟΣ.
Γι’ αυτό λοιπόν, ο δρόμος της ζωής που ακολουθεί το κάθε άτομο, είναι ο δρόμος που πηγάζει από τον ίδιο τον εαυτό, ο δρόμος που πηγάζει από τον εσωτερικό του κόσμο που τόσο πολύ συνέβαλαν οι άλλοι γι’ αυτόν, από τις δικές του ανάγκες και αδυναμίες. Με τον ίδιο τρόπο προσεγγίζει πολύ ποιητικά το ίδιο θέμα σ’ έναν από τους στίχους του και ο μεγάλος Ισπανός ποιητής Federico Garcia Lorca: «Διαβάτη, δεν υπάρχει δρόμος, το δρόμο τον χαράζεις μόνος σου»
Τα πράγματα
όμως αλλάζουν όταν οι επιλογές
αυτές αφορούν το σκληρό κόσμο των
ναρκωτικών από ανήλικους και
μάλιστα, πολλοί από αυτούς, μικρά
παιδιά που δεν ξεπερνούν την ηλικία
των 12 ετών. Για τα παιδιά αυτά δεν
μπαίνει σίγουρα θέμα ελευθερίας
επιλογών ούτε και ελευθερίας του
ατόμου.
Ένα από τα επιχειρήματα που χρησιμοποιούνται κατά κόρο από τον κόσμο των χρηστών είναι ότι η απαγόρευση αίρει το δικαίωμα να εξουσιάζει κανείς το σώμα του και συνεπώς καταργεί την ελευθερία του ατόμου.
Μόνο που εδώ μπαίνει και μια άλλη διάσταση που βασίζεται σε μια απλή λογική. Κατά πόσο δηλαδή μπορεί κανείς-έστω και ενήλικας- υπό την επήρεια των ψυχοτρόπων ουσιών να εξουσιάζει το σώμα του και πολύ δε περισσότερο τις ενέργειές του, οι οποίες έχουν άμεση σχέση με την ελευθερία των άλλων. Γιατί με την ίδια λογική της ελευθερίας που επιλέγει την ουσία, σίγουρα θα μπορεί να επιλέγει και την ποσότητα της δόσης καθώς επίσης και την ενδεχόμενη μίξη της με το αλκοόλ κλπ. Αίσθηση προκαλούν τα στοιχεία του θεραπευτικού προγράμματος «στροφή» του ΚΕΘΕΑ από τα οποία προκύπτει ότι το 65% των νέων που το παρακολουθούν είχαν την πρώτη τους επαφή, κάνοντας χρήση κάποιας ουσίας, πριν τελειώσουν το Γυμνάσιο. Επίσης ότι το 55% των μαθητών άρχισε τη χρήση σε ηλικία από τα 13 έως τα 15, ενώ το 10% πριν από τα 12, δηλαδή όταν ακόμη βρισκόταν στο Δημοτικό.
Στην ίδια έρευνα επισημαίνεται επίσης ότι, ο χρόνος που μεσολαβεί από την έναρξη της χρήσης μέχρι την αναζήτηση βοήθειας από τους γονείς ή από τον ίδιο, φτάνει πολλές φορές και τα τέσσερα χρόνια. Δηλαδή ένας πολύτιμος και κρίσιμος χρόνος στον οποίο θα μπορούσε να γίνει η παρέμβαση, ώστε να μη φθάσουν τα πράγματα σε αδιέξοδες καταστάσεις.
Οι ταχύτατες κοινωνικές εξελίξεις και μεταβολές αλλά και πολλοί άλλοι λόγοι, κοινωνικοί, πολιτικοί, γεωγραφικοί, πολιτισμικοί και οικονομικοί συνέβαλαν ση ταχύτατη εξάπλωση των ναρκωτικών και στην πατρίδα μας. Έτσι, το θέμα των ναρκωτικών απέκτησε πια διαστάσεις ενός μεγάλου κοινωνικού – εθνικού αλλά και δραματικά ανθρώπινου προβλήματος και για την Ελλάδα.
Ο ακριβής αριθμός των τοξικομανών στη χώρα μας είναι άγνωστος. Τα επίσημα στατιστικά στοιχεία αναφέρουν τον αριθμό των 10.000 τοξικομανών, ενώ άλλοι μελετητές τους ανεβάζουν σε 50 – 70 χιλιάδες κι άλλοι σε περισσότερους. Ανεπίσημες πηγές παρατηρούν ότι, κατά το διάστημα μεταξύ 1984 – 1989 οι «εξαρτημένοι» από 20.000 έφθασαν περίπου τις 100.000 άτομα. Σύμφωνα με στοιχεία της Αστυνομίας, το 60 % από εκείνους που κάνουν χρήση ναρκωτικών είναι νέοι ηλικίας 13 – 20 ετών. Σο Διεθνές Συνέδριο Τοξικολογίας, που έγινε το 1980 στη Θεσσαλονίκη, αναφέρθηκε ότι οι χρήστες είναι στις ημέρες μας νέοι ηλικίας 17 – 25 ετών, το δε όριο αυτό τείνει να κατεβεί χαμηλότερα. Από ανώτατο επίσης κρατικό στέλεχος επισημάνθηκε το γεγονός, ότι σε κάθε στρατολογική κλάση ποσοστό 1,5 % απαλλάσσεται από το στρατό, λόγω χρήσης ναρκωτικών.
Οι συνέπειες από τη χρήση των ηδονιστικών ουσιών, των ναρκωτικών, είναι ολέθριες τόσο για τα άτομα όσο και για τις ανθρώπινες κοινωνίες. Πέρα όμως από τις βιολογικές, τις κοινωνικές, ηθικές, οικονομικές και πολιτισμικές συνέπειες, εκείνο που για μας έχει ιδιαίτερη σημασία είναι η ολοσχερής αλλοτρίωση του νεανικού ψυχισμού, που οδηγεί το νέο άνθρωπο στο φυσικό αλλά και στον πνευματικό θάνατο. Ένας νέος, που έχει παραδοθεί στις αισθησιακές απολαύσεις, που προσφέρουν οι ψυχότροπες ουσίες και μάλιστα τα παραισθησιογόνα, ή που ζει μέσα στο δικό του «εξιδανικευμένο» κόσμο της «γαλήνης», του «μεγαλείου και του ναρκισσισμού», που ελέγχει η ενέργεια των ψυχοδιεγερτικών ή των οπιούχων, είναι ένα άτομο αποξενωμένο συνήθως κοινωνικά, χωρίς ιδανικά και αξίες, που μάταια προσπαθεί να ανακαλύψει την προσωπική του ταυτότητα και να βρει διέξοδο στο προσωπικό του δράμα ακολουθώντας τον ολισθηρό αυτό δρόμο, που τον οδηγεί στην «εξάρτηση».
Το πιο οδυνηρό και απάνθρωπο αποτέλεσμα της χρήσης των ναρκωτικών είναι η εμφανιζόμενη στο νέο άνθρωπο εξάρτηση, δηλαδή η κατάσταση σύνδεσής του με τη ναρκωτική ουσία που χρησιμοποιεί. Ο νέος που έχει αρχίσει να κάνει χρήση ναρκωτικών αποκτά την ακατανίκητη έξη να βιώσει πάλι την «υπερκόσμια» εμπειρία. Έτσι, η δραστηριότητα, η σκέψη, οι διαθέσεις του, και όλη γενικά η ζωή του νέου ανθρώπου έχει πια ως επίκεντρο τη μοναδική προσπάθεια για εξεύρεση και χρήση των ναρκωτικών.
Αξίζει εδώ να αναφερθούμε και στα στάδια που διανύει ένας νέος μέχρι να μπει για τα καλά στον καταστροφικό κόσμο της λησμονιάς των ψυχοτρόπων ουσιών. Είναι πράγματι οδυνηρά όχι μόνο για τον ίδιο αλλά και για όλα τα αγαπητά πρόσωπα που τον περιβάλλουν (γονείς, παππούδες, αδέρφια, κλπ.)
Τα πρώτα συμπτώματα παραβατικής συμπεριφοράς των νέων που βρίσκονται στο ξεκίνημα έχουν συνήθως σαν πρώτα θύματα τον πατέρα και τη μητέρα. Η ανικανότητα για εργασία και άλλες δημιουργικές δραστηριότητες περιορίζεται στο ελάχιστο και οι πρώτες κλοπές χρημάτων από τις τσέπες και τσάντες των γονιών γίνονται αντιληπτές με πολλές επιφυλάξεις και ερωτηματικά γιατί οι γονείς δεν θέλουν να πιστέψουν κάτι τέτοιο. Στη συνέχεια, επειδή οι ανάγκες για εξασφάλιση της δόσης γίνονται ακόμη μεγαλύτερες, ακολουθούν οι κλοπές των χρυσαφικών και άλλων πολύτιμων αντικειμένων από το σπίτι όπου «σκοτώνονται» στην κυριολεξία στους επιτήδειους, έναντι «πινακίου φακής».
Όταν τελικά οι γονείς ανακαλύψουν ότι το παιδί τους παίρνει ναρκωτικά, τρομοκρατημένοι και υπό το καθεστώς πανικού, αρχίζουν απεγνωσμένα έναν αγώνα σωτηρίας του παιδιού τους. Με πολύ δυσκολία και σπασμωδικά δίνουν μια μάχη σ’ έναν τελείως άγνωστο χώρο γι’ αυτούς και ταυτόχρονα αδίστακτο και επικίνδυνο, κυρίως όταν χαλάει κανείς τα σχέδιά τους. Τις περισσότερες φορές οικονομικά θύματα και οι ίδιοι, κουρασμένοι και εξαντλημένοι από τις υποτροπές και την αδυναμία τους να προσφέρουν κάτι ουσιαστικό, αρχίζουν πλέον να αναζητούν κάποια βοήθεια από το κράτος ή να συνηθίζουν στην ιδέα της μερικής ή ολικής εγκατάλειψης, αφού το παιδί τους με μαθηματική ακρίβεια έχει εγκαταλείψει ήδη το οικογενειακό περιβάλλον.
Δούλος του πάθους και ανίκανος πλέον να αντισταθεί αρχίζει για τα καλά η σύγκρουσή του με το νόμο. Αρχίζουν οι πρώτες διαρρήξεις φαρμακείων, οι αρπαγές τσαντών, η εκπόρνευση, η διανομή σε άλλα εξαρτημένα άτομα και κάθε λογής εγκληματικές πράξεις.
Τέλος έρχεται και η σύλληψη από την Αστυνομία με την παραπομπή του στη δικαιοσύνη και την πρώτη του καταδίκη. Δεν είναι καθόλου τυχαίο που η συντριπτική πλειοψηφία των εγκλείστων στις φυλακές αλλά και των άλλων κακοποιών έχει πέρα των άλλων αδικημάτων, και κάποια σχέση – κυρίως χρήσης – με τα ναρκωτικά.
Κάθε χρόνο καταγράφονται 6.000 – 7.000 αιφνίδιοι θάνατοι από υπερβολική δόση ναρκωτικών ουσιών, στο σύνολο του πληθυσμού των κρατών – μελών της Ε. Ε., ενώ 300.000 περίπου άτομα υποβάλλονται σε θεραπεία με χορήγηση μεθαδόνης.
Τα πράγματα στις Η.Π.Α. δεν είναι καλύτερα. Κάθε χρόνο 14.000 άνθρωποι πεθαίνουν από τη χρήση ναρκωτικών, ενώ για τα επόμενα δέκα χρόνια υπολογίζεται ότι θα χάσουν τη ζωή τους 100.000 Αμερικανοί. Σήμερα στις Η.Π.Α., οι χρόνιοι χρήστες ηρωίνης ανέρχονται σε 810.000 και οι χρόνιοι χρήστες κοκαΐνης αριθμούν 3,6 εκατομμύρια.
Πέρα όμως από την αιτία ή τις αιτίες που συντρέχουν ώστε να κάνουν ένα νέο ευάλωτο στα ναρκωτικά, σε πολλές περιπτώσεις δεν θα υπήρχαν τα αποτελέσματα και η έκταση αυτή του φαινομένου αν δεν συνυπήρχε, εκτός από την αιτία και η συν-αιτία. Δε θα υπήρχαν τα αποτελέσματα και η έκταση αυτού του φαινομένου, εάν η παγκόσμια κοινότητα δε διέθετε τις χιλιάδες εγκληματικές οργανώσεις παράνομης παραγωγής, εμπορίας και διακίνησης ναρκωτικών με τις στρατιές των πειθήνιων οργάνων τους και τους επίορκους ισχυρούς κρατικούς «λειτουργούς» για κάθε διευκόλυνση με το αζημίωτο. Φανταστείτε μόνο τη ζημιά που μπορεί να κάνει ένας τέτοιος κρατικός «λειτουργός» όταν βρίσκεται την κατάλληλη μέρα στον κατάλληλο τόπο.
Το μέγεθος του προβλήματος των ναρκωτικών σήμερα έχει αρχίσει να γίνεται πια αντιληπτό στις πραγματικές του διαστάσεις. Δεν τίθεται πλέον αμφισβήτηση ως προς τις κοινωνικές συνέπειες της εξάπλωσης της χρήσης των ναρκωτικών. Οι αποδείξεις βρίσκονται παντού. Η κατάχρηση ναρκωτικών δημιουργεί ένα συγκλονιστικό και δυσβάσταχτο βάρος στους λαούς και τα κράτη όλου του κόσμου. Είναι ένα βάρος που καμιά κοινωνία δεν αντέχει να σηκώσει.
Η δυστυχία που προκαλεί η εξάρτηση από τα ναρκωτικά είναι ανυπολόγιστη. Επιπλέον, σε πολλές χώρες, τα τεράστια κέρδη που δημιουργούνται από την παράνομη παραγωγή και διακίνηση, έχουν το εξής άμεσο αποτέλεσμα: τομείς ολόκληροι της τοπικής οικονομίας εξαρτώνται από αυτές τις παράνομες δραστηριότητες με συνέπεια να εμφανίζονται ισχυρές ομάδες συμφερόντων που αντιδρούν σε κάθε προσπάθεια περιορισμού και καταπολέμησής τους. Σε μερικές περιπτώσεις, διοικητικές και δικαστικές δομές υπονομεύονται σε τέτοιο βαθμό, ώστε να τίθεται σε κίνδυνο ακόμα και η πολιτική σταθερότητα μιας χώρας. Εξ’ άλλου, η ανεξέλεγκτη διακίνηση ναρκο-χρημάτων έχει άμεση επίδραση στις διεθνείς χρηματαγορές, φτάνοντας να επηρεάζει μέχρι και νομισματικές αντιστοιχίες.
Οι διακρίσεις που είχαν γίνει ανάμεσα στις καταναλώτριες και τις παραγωγές χώρες φαίνεται ότι είναι σήμερα πολύ δυσδιάκριτες. Παραδοσιακά καταναλώτριες χώρες, όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες, σήμερα παράγουν ένα πάρα πολύ μεγάλο ποσοστό από τα (συνθετικά) ναρκωτικά που καταναλίσκουν. Από την άλλη μεριά, παραδοσιακά παραγωγές χώρες, όπως το Πακιστάν και πολλές άλλες, αισθάνονται σήμερα το βάρος της αντιμετώπισης του ίδιου προβλήματος, καθώς διαπιστώνουν πως η εξάρτηση από τα ναρκωτικά μαστίζει πια και τους δικούς τους πληθυσμούς.
Το παγκόσμιο πρόβλημα των ναρκωτικών διαρκώς μεταλλάσσεται και μεταμορφώνεται καθώς νέα ναρκωτικά ανακαλύπτονται, οι τάσεις στη χρήση των ναρκωτικών αλλάζουν και νέοι δρόμοι διακίνησης αναπτύσσονται, σε χώρες όπου η επιβολή του νόμου φαίνεται να είναι πιο δύσκολη.
Οι εκτιμήσεις των Ηνωμένων Εθνών δείχνουν ότι η παγκόσμια παραγωγή οπίου, από το 1990 μέχρι σήμερα, έχει αυξηθεί σε ένα ποσοστό τουλάχιστον 25%. Αυτό έχει μια άμεση επίδραση στη διαμόρφωση της λιανικής τιμής της ηρωίνης στα πεζοδρόμια των περισσότερων μεγάλων πόλεων του κόσμου. Η παραγωγή κάνναβης παραμένει επίσης σε υψηλά επίπεδα. Την ίδια ώρα η παράνομη παραγωγή χαπιών τύπου αμφεταμινών έχει αυξηθεί δραματικά, με τις αμφεταμίνες και τα «έκστασι» να είναι τα πρώτα σε κατανάλωση συνθετικά ναρκωτικά στην Ευρώπη, και τις μεθαμφεταμίνες το συνθετικό ναρκωτικό που προτιμούν οι χρήστες στις Ηνωμένες Πολιτείες. Και σε όλα αυτά έρχεται να προστεθεί η σύγχυση που δημιουργείται από την αδυναμία διάκρισης νόμιμων και παράνομων αγορών ψυχοτρόπων ουσιών, ένα πρόβλημα πολύ έντονο ιδιαίτερα σε κάποιες αφρικανικές χώρες.
Οι εγκληματικές οργανώσεις απέδειξαν ότι μπορούν με μεγάλη ταχύτητα να βρίσκουν νέους δρόμους αλλά και νέες μεθόδους για να αποφεύγουν τις προσπάθειες των διωκτικών αρχών να σταματήσουν την παράνομη διακίνηση ναρκωτικών. Πληροφορίες για την παραγωγή συνθετικών διεγερτικών, ακόμα και τιμοκατάλογοι ναρκωτικών, αποδείχθηκε ότι πολύ συχνά διακινούνταν μέσω του Ιντερνέτ.
Από τα συμπεράσματα της ετήσιας έκθεσης του Γεωπολιτικού Παρατηρητηρίου για τα ναρκωτικά η Ισπανία χαρακτηρίζεται ως «a narcotics clearieghouse» για ολόκληρο τον κόσμο και ως κέντρο για το ξέπλυμα βρώμικου χρήματος από τα Κολομβιανά καρτέλ κοκαΐνης που συνεργάζονται στενά με τα εγκληματικά συνδικάτα της δυτικής περιοχής της Calicia». Η Ιταλία επίσης κατηγορείται ως χώρα που προσπαθεί να αποκρύψει την πραγματικότητα, δίνοντας την εντύπωση στο εξωτερικό ότι οι έρευνες διεξάγονται αποτελεσματικά κατά των οργανώσεων της μαφίας. Η ίδια έκθεση χαρακτηρίζει την Ιταλία ως χώρα που παίζει κεντρικό ρόλο στη διεθνή διακίνηση ναρκωτικών, όπου μέλη της Αστυνομίας, της Δικαιοσύνης και του πολιτικού κόσμου εμπλέκονται ενεργά. Τέλος η έκθεση αφήνει υπονοούμενα για τις Ευρωπαϊκές Κυβερνήσεις ότι αδιαφορούν παντελώς για το ρόλο της Τουρκίας ως χώρα που προωθεί την ηρωίνη προερχόμενη από Ασιατικές χώρες, παρά το γεγονός ότι υπάρχουν αποδεικτικά στοιχεία ότι οι Τουρκικές πολιτικές και μυστικές υπηρεσίες εμπλέκονται στα δίκτυα διακίνησης.
Το πρόβλημα της παράνομης παραγωγής και διακίνησης ναρκωτικών δεν μπορεί να λυθεί μέσα σε μια νύχτα, αλλά μόνο μέσα από τη συνεχή συνεργασία ανάμεσα στις χώρες. Οι διακινητές ναρκωτικών πρέπει να καταλάβουν ότι θα ληφθούν σκληρά μέτρα, ότι θα ενεργοποιηθούν και θα εφαρμοστούν απαρέγκλιτα οι νόμοι και ότι ένας αυστηρός έλεγχος των ναρκωτικών θα γίνει πραγματικότητα.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση, όπως και η Βόρεια Αμερική, κυρίως εξαιτίας του υψηλού επιπέδου ζωής γίνονται αποδέκτες μεγάλων ποσοτήτων ναρκωτικών. Η αύξηση των κατασχέσεων από τις διωκτικές αρχές των κρατών – μελών της ΄Ένωσης αλλά και η διογκούμενη ανησυχία των πολιτών αποτελούν αδιάψευστους δείκτες της όξυνσης του προβλήματος. Δεν είναι τυχαία ότι σε έρευνα που έγινε μεταξύ των πολιτών της ΕΕ τα προβλήματα υγείας, οι ποινικές συνέπειες, οι κίνδυνοι για την κοινωνική συνοχή και η κατάπτωση αποτελούν τους κυριότερους φόβους αναφορικά με τη χρήση των ναρκωτικών. «Πηγή πόνου, εξαθλίωσης και κοινωνικής απομόνωσης, ιδιαίτερα για τους νέους» χαρακτηρίζει τη σύγχρονη αυτή μάστιγα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Κανείς πλέον δεν αμφισβητεί ότι τα ναρκωτικά έχουν καταστροφικές επιπτώσεις στην υγεία, στην ασφάλεια της εργασίας και στις ανθρώπινες σχέσεις. Όμως το πρόβλημα τελευταία έγινε εντονότερο, αφού σε πανευρωπαϊκή κλίμακα αυξήθηκε ο αριθμός των νεκρών, μειώθηκε ανησυχητικά το όριο ηλικίας γνωριμίας με τα ναρκωτικά, ενώ ολοένα και περισσότερο αυξάνονται οι πιθανότητες μόλυνσης από τον ιό του Aids. Ταυτόχρονα διευρύνονται οι κατηγορίες ηλικίας και οι κοινωνικές ομάδες που χρησιμοποιούν ναρκωτικά.
Μπροστά σε αυτό, τον πολλαπλών διαστάσεων κίνδυνο, η Ε. Ε αντέδρασε και συνεχίζει να αντιδρά ποικιλότροπα. Το σχέδιο δράσης κατά των ναρκωτικών καλύπτει τέσσερα καίρια σημεία:
Η πείρα των ειδικών και η καθημερινή πρακτική έχουν αποδείξει ότι οι κατάλληλες προληπτικές ενέργειες αποτρέπουν τους νέους από τα
ναρκωτικά και ενθαρρύνουν τους εξαρτημένους να πάψουν ή να μειώσουν τη χρήση των ναρκωτικών, να χρησιμοποιούν ναρκωτικά λιγότερο επικίνδυνα για την υγεία τους και τέλος να απεξαρτηθούν μέσα από ειδικά προγράμματα. Από το 1992 καθιερώθηκαν οι «εβδομάδες πρόληψης της τοξικομανίας», από τις οποίες - μέσα από εκθέσεις, αθλητικές και πολιτιστικές δραστηριότητες, εκστρατείες των Μ.Μ.Ε, διαλέξεις για ειδικές ομάδες πολιτών κλπ. – ενημερώνονται κάθε χρόνο πλέον των 100.000.000 Ευρωπαίοι, μεταξύ των οποίων 10% νέοι.
Ταυτόχρονα καταβάλλονται προσπάθειες να μη μεταβληθεί η ελευθερία κίνησης προσώπων, αγαθών και κεφαλαίων σε παράδεισο διακίνησης ναρκωτικών. Θεσπίστηκαν διατάξεις για τον έλεγχο των «πρόδρομων ουσιών», χημικών δηλαδή ουσιών όπως ο αιθέρας και η ακετόνη, που κατ’ αρχήν έχουν κοινή χρήση, πλην όμως είναι απαραίτητες για την παρασκευή ναρκωτικών. Από την 1. 1. 93 η νομιμοποίηση προσόδων από παράνομες δραστηριότητες συνιστά αδίκημα σε όλα τα κράτη – μέλη, γεγονός που λειτούργησε αποθαρρυντικά για τους λαθρεμπόρους ναρκωτικών. Επίσης έχει δοθεί μεγάλη σημασία στους αστυνομικούς ελέγχους των εξωτερικών συνόρων της Ένωσης, ενώ τα Τελωνεία των κρατών – μελών διαθέτουν πλέον μηχανισμούς συνεργασίας και αμοιβαίας συνδρομής. Τέλος η Μονάδα για τα ναρκωτικά της Europol, συμβάλλει αποφασιστικά στον κοινό αγώνα για την καταπολέμιση των ναρκωτικών.
Στη μάχη για τη μείωση της προσφοράς εντάσσονται και οι προσπάθειες της Ένωσης για τη μείωση της παραγωγής σε παγκόσμια κλίμακα. Κατ’ αρχήν στους πλησιέστερους χώρους, τις χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης και της Μεσογείου, και στη συνέχεια στις χώρες της Άπω ανατολής και της Κεντρικής και ΝΑ Ασίας, όπου από παράδοση καλλιεργούνται ναρκωτικά, καθώς και στις χώρες της Λατινικής Αμερικής και Καραϊβικής.
Αναμφίβολα οι προσπάθειες της Ε. Ε. για την καταπολέμηση των ναρκωτικών διακρίνονται από ειλικρινή διάθεση συμβολής στην αντιμετώπιση του μεγάλου αυτού προβλήματος. Όμως είναι καταδικασμένες σε περιορισμένη αποτελεσματικότητα γιατί δεν εστιάζονται επαρκώς στη διερεύνηση (και φυσικά θεραπεία) των αιτίων που οδηγούν τους νέους στα ναρκωτικά. Αν και έχει καταστεί συνείδηση στα όργανα της ΕΕ ότι τα ναρκωτικά δεν αποτελούν μόνο ατομική επιλογή αλλά σε μεγάλο βαθμό είναι αποτέλεσμα των κοινωνικών συνθηκών που περιθωριοποιούν ορισμένες ομάδες του κοινωνικού συνόλου, εντούτοις απομένει ακόμα μεγάλη πορεία μέχρι την υιοθέτηση μέτρων με στόχο την ελαχιστοποίηση των γενεσιουργών αιτιών του φαινομένου. Και αυτό κυρίως γιατί ακόμη θέτουμε τους οικονομικούς δείκτες πάνω από τον άνθρωπο.
Υπάρχει άραγε λύση στο πρόβλημα ή μήπως αυτό θα εξακολουθήσει να υφίσταται και να αναπτύσσεται παράλληλα με την οικονομική και τεχνολογικά ανάπτυξη των κρατών; Είναι σε θέση τα σημερινά κοινωνικά, οικονομικά και πολιτικά συστήματα να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά τις πολλές και σύνθετες εκφάνσεις του οργανωμένου εγκλήματος; Και, τέλος, σε πια θέση βρίσκεται σήμερα ο απλός άνθρωπος αναφορικά με την προστασία του και την ασφάλειά του από τις συνέπειες και επιδράσεις του οργανωμένου εγκλήματος, αλλά και τις δυνατότητές του να προβάλλει τη δική του αντίσταση και να συμμετάσχει σε συλλογικές ενέργειες αντιμετώπισης και καταπολέμησης της οργανωμένης εγκληματικότητας; Το μέλλον θα δείξει.
ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΛΑΜΠΡΟΣ
ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΧΡΗΣΤΟΣ