ΓΑΡΔΙΚΙ

ΘΕΣΗ

Το Γαρδίκι βρίσκεται στο 13ο χιλιόμετρο βορειοδυτικά των Ιωαννίνων. Το χωριό βρίσκεται στους πρόποδες ενός λόφου που ονομάζεται Καστρί, στο οποίο καταγράφεται η ιστορία από τα αρχαία χρόνια. Ο κωνικός αυτός λόφος έχει θέση οχυρή με εξέχουσα στρατηγική σημασία, καθώς δεσπόζει και ελέγχει το λεκανοπέδιο των Ιωαννίνων.

ΑΡΧΑΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑ

Την κορυφή του λόφου περιβάλλει, σε περίμετρο 800 μέτρων ένα επιμελημένο πολυγωνικό τείχος με ορθογώνιους πύργους και γωνιώδεις προεκβολές. Το αρχαίο τείχος σήμερα σώζεται ερειπωμένο, όχι μόνο από τον πανδαμάτορα χρόνο αλλά και από τα τουρκικά οχυρωματικά έργα που έγιναν λίγο πριν από τους Βαλκανικούς Πολέμους (1912-1914). Στο εσωτερικό της ακρόπολης ανάμεσα στα χαλάσματα τουρκικών κτιρίων πολυβολείων και εκτεταμένων τσιμεντένιων οχυρών, διακρίνονται μερικές δεξαμενές, ένα ορθογώνιο κτίριο και τμήματα οικιών των ελληνιστικών χρόνων.

• Η ΑΚΡΟΠΟΛΗ: Η ίδρυση της ακρόπολης της Πασσαρώνας τοποθετείται από τον κ. Σ. Δάκαρη περίπου έναν αιώνα πριν από την ίδρυση του ναού, στα τέλη του 5ου αιώνα π.Χ. (425-400). Σύμφωνα με τους τοπογραφικούς και ιστορικούς συσχετισμούς, η ακρόπολη του Γαρδικίου ταυτίζεται με την αρχαία Πασσαρώνα.
• Ο ΒΑΣΙΛΙΑΣ ΠΥΡΡΟΣ: Η φροντίδα του Πύρρου για την Πασσαρώνα είναι εκ των πραγμάτων αυτονόητη όχι μόνο στο πλαίσιο της ευρύτερης αμυντικής του πολιτικής, αλλά και επειδή πρόκειται για το κέντρο των γενεαλογικών παραδόσεων των Μολοσσών και την έδρα της εξουσίας όπου παρέμεινε ο βασιλιάς και οι άρχοντες. Ο Πύρρος εκτός από βασιλιάς των Μολοσσών και αρχηγός του στρατού ήταν και θρησκευτικός άρχοντας του λαού. Ο Πύρρος δε δίστασε τελικά να μεταφέρει την πρωτεύουσα του κράτους του από την Πασσαρώνα στην Αμβρακία (τη σημερινή Άρτα), για να εξυπηρετήσει το πολιτικό και ιδεολογικό του πρόγραμμα και για να διατηρήσει την ισχυρή του θέση μεταξύ των άλλων βασιλέων.
• ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΑ ΕΥΡΗΜΑΤΑ: Από τις ανασκαφές που έγιναν βρέθηκαν: κινητά ευρήματα κυρίως όστρακα αγγείων, διαβρωμένα κέρματα, οστά ανθρώπων, οδοντοστοιχίες, πήλινα αγγεία, πολεμικά είδη (σπαθιά, πανοπλίες κ.ά.), και ένα άγαλμα του Αρείου Διός. Όλα αυτά τα ευρήματα φυλάσσονται στο Αρχαιολογικό Μουσείο των Ιωαννίνων. Επίσης βρέθηκαν στις παρυφές του λόφου του Γαρδικίου και σε απόσταση 2 χιλιομέτρων βόρεια της ακρόπολης από τον καθηγητή κ. Δ. Ευαγγελίδη ερείπια αρχαίου περιπτέρου ιωνικού ναού με πρόναο και σηκό και ευρύχωρη αυλή προς τα ανατολικά, στην οποία διασώθηκαν ίχνη βωμού. Δυστυχώς τα νεότερα χρόνια ο ναός έχει καταστραφεί από τους κατοίκους οι οποίοι εκμεταλλεύτηκαν τους λίθους για ιδιωτική τους χρήση.

ΝΕΟΤΕΡΑ ΧΡΟΝΙΑ

• ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑΣ: Το Γαρδίκι στα χρόνια της τουρκοκρατίας ήταν οικισμός του δήμου των Ιωαννίνων. Αργότερα έγινε συνοικισμός της Ζωοδόχου και από το 1920 περίπου είναι ξεχωριστή κοινότητα, για να ξεχωρίζει από το Γαρδικόπουλο, χωριό της ίδιας περιοχής. Όπως λέγεται, το Γαρδίκι είναι ένα από τα χωριά, το οποίο κράτησε την ονομασία του μέχρι σήμερα. Το Γαρδίκι, όπως όλα τα χωριά μας, στα χρόνια της τουρκοκρατίας ήταν κτήμα των Τούρκων. Οι κάτοικοι αναφέρουν ότι ο Αλή-Πασάς είχε στο χωριό μεγάλη έκταση από δικά του αμπέλια που τα καλλιεργούσαν υποχρεωτικά οι χωριανοί και του παρέδιναν τα σταφύλια. Επίσης, όπως λέγεται ο Αλή-Πασάς είχε ορίσει σε κάθε χωριό έναν τούρκο διοικητή. Στο Γαρδίκι είχε ορίσει τον Θανάση Βάγια. Ο Θανάσης Βάγιας, όπως λένε οι παλιότεροι, για άγνωστους λόγους είχε σφάξει 800 κατοίκους. Η περιοχή στην οποία σφάχτηκαν οι χωρικοί ήταν ένας λάκκος ο οποίος από τότε πήρε το όνομα ως "ο Λάκκος του Βάγια". Επίσης το χωριό συνδέεται πολύ με την πολιορκία των Ιωαννίνων. Στο Καστρί είχαν τα μεγάλα κανόνια οι Τούρκοι και στο ναό του προφήτη Ηλία υπήρχε το τουρκικό νοσοκομείο. Στους πρόποδες του λόφου υπάρχει ένα μοναστήρι της Παναγίας, στο οποίο βρίσκεται το κρυφό σχολειό.
• ΣΤΙΣ ΜΕΡΕΣ ΜΑΣ: Η κύρια απασχόληση των κατοίκων είναι η γεωργία και η κτηνοτροφία. Οι κάτοικοι καλλιεργούν καλαμπόκια , ποτιστικά, κηπευτικά, όσπρια, καπνό, σιτηρά και έχουν και αμπέλια.

ΣΥΝΤΑΞΗ: Μπέλλου Γιάννα, Ρίζος Γεώργιος, Τσιόλκα Όλγα

Γυμνάσιο Ελεούσας Ιωαννίνων